สำหรับคู่บ่าวสาวที่กำลังจะมีพิธีแต่งงานแบบไทยคงไม่พูดถึง “พานขันหมาก” ไม่ได้ แต่บ่าวสาวสมัยใหม่หลาย ๆ คู่อาจจะไม่ค่อยมีความรู้เกี่ยวกับการแห่ขันหมากสักเท่าไร วันนี้ WeddingReview จะมาแนะนำข้อมูลเกี่ยวกับการจัดเตรียมขบวนขันหมากตามประเพณีไทย มาฝากกันค่ะ ซึ่งจะนำไปจัดเป็น “ขันหมาก 9 คู่” หรือ “ขันหมาก 19 คู่” ก็ได้ มาดูกันค่ะว่ามีอะไรบ้าง

ติดตามเราได้ที่ Facebook WeddingReview.net

• คอร์สเรียน Wedding Review คู่มือจัดงานแต่งงาน
• พานขันหมากงานแต่ง มีอะไรบ้าง?
• การจัด “ขันหมาก” และการแห่ขันหมาก ในพิธีแต่งงานไทย

พานขันหมาก แบ่งออกเป็น “ขันหมากเอก” และ “ขันหมากโท”

ขันหมากเอก

พานขันหมากเอก ประกอบด้วย

1. พานขันหมาก เป็นพานของฝ่ายชายเชิญมาที่บ้านฝ่ายหญิง 

ประกอบด้วย พลู 2 พาน ในพานจะมีหมาก 8 ผล, พลู 4 เรียง เรียงละ 8 ใบ, 

ถุงเงิน 2 ใบ, ถุงทอง 2 ใบ ข้างในบรรจุถั่วเขียว, งาดำ, ข้าวเปลือก, ข้าวตอก และซองเงิน 1 ซอง

2. พานสินสอด พานทองหมั้น 

ใช้สำหรับใส่เงิน, ทอง, เพชร, นาค ไว้ในพานเดียวกัน หรือ 2 พานก็ได้ ซึ่งพานนี้จะมีผ้าคลุมไว้
ส่วนใหญ่ใช้ผ้าลูกไม้ ภายในพานนอกจากสินสอดเงินทองแล้ว 

จะต้องมีใบเงิน, ใบทอง, ใบนาค, กลีบกุหลาบ,
กลีบดาวเรือง, กลีบบานไม่รู้โรย, ดอกมะลิ, ดอกรัก, ถุงเงิน และถุงทอง

3. พานแหวนหมั้น 

ใช้พานขนาดเล็กซึ่งจะมีการออกแบบที่รองแหวนด้วยการจัดประดับพานด้วยดอกไม้ เพื่อความสวยงามด้วย

4. พานธูปเทียนแพ 

ไม่ต้องทำขนาดใหญ่มากจนเกินไป เพื่อจะใช้พานนี้ในการรับไหว้ ผู้ใหญ่ก็สามารถทำได้เช่นกัน

5. พานผ้าสำหรับไหว้ หรือพานธูปเทียนแพ 

จำนวนแล้วแต่จะกำหนด ซึ่งพานไหว้ผู้ใหญ่ในสมัยก่อนจะใช้พานธูปเทียนแพเท่านั้น
แต่ในปัจจุบันจะแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ 

• ส่วนแรกเป็นผ้าขาวสำหรับนุ่ง 1 ผืน และผ้าสำหรับห่ม 1 ผืน เทียน และธูปหอม ดอกไม้ 1 กระทง
  สำหรับเซ่นไหว้บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว แต่ถ้ายังมีชีวิตอยู่ไม่ต้องจัดพานดังกล่าว แต่จะจัดในส่วนที่สอง
• ส่วนที่สอง คือ สำรับที่จะใช้ไหว้ญาติผู้ใหญ่ พ่อและแม่ของทั้งสองฝ่าย โดยการใช้ผ้าขาวสำหรับนุ่งและผ้าห่ม อย่างละ 1 ผืน หรือจะใช้เสื้อผ้า หรือของอื่น ๆ แทนก็ได้ แต่ไม่ต้องใช้ธูปเทียนและดอกไม้

6. ร่มสีขาว 2 คัน โดยจะให้เถ้าแก่ทั้งสองฝ่ายถือ

7. ช่อดอกไม้เล็ก ๆ สำหรับเจ้าบ่าวถือ

8. พานต้นกล้วย 1 คู่ ต้นอ้อย 1 คู่ เพื่อสื่อถึงให้คู่บ่าวสาวทำมาค้าขายเจริญรุ่งเรือง นอกจากนี้ ต้นกล้วยยังหมายถึงให้มีลูกเต็มบ้านหลานเต็มเมือง ทั้งนี้ ส่วนใหญ่แล้วจะใช้เป็นต้นเล็กนำมาให้เถ้าแก่ฝ่ายเจ้าบ่าวเป็นคนถือขันหมาก

ขันหมากโท

พานขันหมากโท หรือ ขันหมากบริวาร ประกอบด้วย

1.พานขนมมงคล 9 อย่าง จำนวน 2 พาน ได้แก่

ทองหยิบ, ทองหยอด, ฝอยทอง, ทองเอก, ขนมจ่ามงกุฎ, ขนมเสน่ห์จันทร์, ขนมลูกชุบ, ขนมหม้อแกง, ขนมข้าวเหนียวแดง, ขนมข้าวเหนียวแก้ว และขนมชั้น 

ซึ่งในสมัยก่อนจะใช้ขนมโบราณอย่าง ขนมกง, ขนมทองเอก, ขนมชะมด, ขนมสามเกลอ, ขนมโพรงแสม, ขนมรังนก ซึ่งปัจจุบันหายากและหลายคนก็ไม่รู้จักแล้ว

ส่วนขนมที่ไม่นิยมนำมาใช้ในงานมงคล คือ ขนมต้มแดง ต้มขาว เพราะเป็นขนมที่ใช้ในการทำพิธีทางไสยศาสตร์

2.พานขนมเสน่ห์จันทร์ หรือขนมเปี๊ยะ 1 คู่

3.พานไก่ต้ม หมูนอนตอง

4.พานวุ้นเส้น 1 คู่

5.พานมะพร้าว 1 คู่

6.พานกล้วยหอม ต้องใส่เป็นคู่ และส้ม 1 คู่

7.พานส้มโอ 1 คู่

8.พานชมพู่เพชร 1 คู่

9.พานขนมกล่อง ไว้สำหรับแจกญาติผู้ใหญ่ ซึ่งจะใช้ขนมอะไรก็ได้แล้วแต่ความเชื่อของแต่ละบ้าน

เครื่องเซ่นไหว้บรรพบุรุษ

พานผ้าเครื่องเซ่นไหว้บรรพบุรุษ ประกอบด้วย

1. ธูป 5 ดอก เทียน 2 เล่ม
2. มะพร้าวอ่อน 1 คู่, กล้วยน้ำว้า 2 หวี, ไก่ต้ม 1 ตัว, หมูนอนตอง 1 ที่
3. เหล้า 1 คู่
4. ผ้าขาว 1 พับ (ประมาณ 4 ศอก หรือ 2 เมตร)

ทั้งนี้ สำหรับพานผ้าเครื่องเส้นไหว้บรรพบุรุษจะใช้ในขบวนขันหมากก็ได้หรือไม่ใช้ก็ได้ขึ้นอยู่กับประเพณีการแต่งงานของแต่ละท้องถิ่นค่ะ ในการจัดพานขันหมาก คู่บ่าวสาวควรคุยกับผู้ใหญ่ของครอบครัวเพื่อปรึกษาว่าตามความเชื่อหรือประเพณีของครอบครัวต้องการให้ขันหมากมีอะไรบ้าง เพราะว่าแต่ละท้องถิ่นอาจจะมีการจัดขันหมากไม่เหมือนกันค่ะ แม้แต่คนจังหวัดเดียวกันหากอยู่คนละหมู่บ้าน คนละตำบล บางครั้งก็มีความเชื่อและแบบแผนประเพณีการแต่งงานไม่เหมือนกัน ควรเลือกตามแบบที่ครอบครัวเห็นด้วยและสบายใจลงตัวกับทุก ๆ ท่านค่ะ

ติดตามเราได้ที่ Facebook WeddingReview.net

คุณอาจสนใจ

• คอร์สเรียน Wedding Review คู่มือจัดงานแต่งงาน
• “แต่งงานแบบไร้กฎเกณฑ์” กับ HUMANIST WEDDING!
• พานขันหมากงานแต่ง มีอะไรบ้าง?
• การจัด “ขันหมาก” และการแห่ขันหมาก ในพิธีแต่งงานไทย
• เตรียมตัวแต่งงาน
• พิธีแต่งงาน
• เพลงงานแต่งงาน
• สถานที่แต่งงาน
• ร้านค้าแต่งงาน